چرا کیفیت آموزش مهم است؟
امروزه نادیده گرفتن این واقعیت بزرگ که آموزش از اهمیت بالایی برخوردار است، بسیار دشوار است. همه دولت ها نقش بسزایی در آموزش شهروندان خود ایفا می کنند و «تامین آموزش برای همه» یکی از اهداف اصلی توسعه کشورها است. دلایل زیادی وجود دارد که چرا جوامع به شدت از آموزش حمایت می کنند. برخی از آن ها صرفا ماهیت اقتصادی دارند. رقابت تجاری کشورها، بدون وجود شهروندان تحصیلکرده ناممکن است. برخی دیگر با جذب مردم برای مشارکت در زندگی سیاسی، به بهبود عدالت اجتماعی و به طور کلی تر، به توسعه جامعه مرتبط هستند.بریده ای از متن نقش آموزش در توسعه اقتصادی
نقش آموزش در توسعه اقتصادی
نگاهی به تاثیر آموزش بر دستیابی به توسعه
یلدا دنیایی مبرز
مترجم
پژوهشگر
اگر می پسندید به اشتراک بگذارید.
چرا برخی از کشورها نسبت به سایر همتایان خود با سرعت بیشتر به توسعه دست می یابند و در این زمینه به مراتب موفق تر هستند؟ چگونه سیستم آموزشی می تواند بر این رشد تأثیرگذار باشد؟ سؤالاتی از این دست همواره مطرح بوده اند، اما در شرایط بحران های مداوم ،اهمیت بیشتری می یابند. آموزش زیربنای سرمایه انسانی است. آخرین تحقیقات بانک جهانی حاکی از آن است که 56 درصد از کودکان جهان، بیش از نیمی از نیروی کار را تشکیل می دهند که اگر این کودکان در راستای دستیابی به تحصیلات کامل، سوق داده شوند، از میزان بالاتر سلامت نیز برخوردار خواهند بود. از طرفی آموزش خوب و سازماندهی شده هم برای مردم و هم برای جامعه مفید است. آموزش باعث بهبود عزت نفس شهروندان و ارتقای فرصت های شغلی و درآمدی می شود و به کشور کمک می کند تا نهادهای اجتماعی خود را تقویت کند، نرخ رشد اقتصادی بلندمدت را تضمین کند، فقر را کاهش دهد و منجر به شکوفایی نوآوری شود.[1]
وابستگی متقابل آموزش و رشد اقتصادی
ما تأثیر مثبت کلی آموزش بر اقتصاد را در سه عامل تعیین کننده خلاصه کرده ایم:
1- آموزش میزان سرمایه انسانی و به تبع آن میزان بهره وری نیروی کار را افزایش می دهد.
2- آموزش می تواند پتانسیل نوآوری یک اقتصاد را افزایش دهد و دانش جدید مربوط به حوزه های فناوری و محصولات، منجر به رشد اقتصادی می گردد.
3- آموزش می تواند به گسترش و انتقال دانش لازم برای درک و پردازش اطلاعات جدید کمک کند. داشتن مدرک دانشگاهی همچنین بر بکارگیری موفقیت آمیز فناوری های جدید توسعه یافته بوسیله دیگران تأثیر می گذارد و به دنبال آن رشد اقتصادی را تسریع می نماید.
در اواخر دهه 1990 Blackma ،Baumol و Wolf تأثیر آموزش بر بهره وری را مطالعه کردند. بر اساس تحقیقات آن ها، میزان ثبت نام در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و آموزش عالی تأثیر بسیار مثبتی بر رشد بازار کار مولد داشته است. آموزش همچنین نیروی کار را به سمت حرفه ای بودن سوق می دهد. این اتفاق چگونه می افتد؟ این طرح بسیار ساده است:
- یک فرد تحصیل کرده تر به مراتب، بیشتر پذیرای اطلاعات جدید است.
- یک نیروی کار خوب به صورت کارآمدتری از تولیدات ناشناخته پیشین استفاده می نماید.
- چنین فردی فرآیندهای جدید را سریعتر می آموزد.
بنابراین تحصیلات عالی بیشتر، یک عامل تعیین کننده در کیفیت کار است. البته این مهم بستگی به این دارد که یک فرد چه نوع کاری را می تواند انجام دهد و چقدر آن کار را خوب انجام خواهد داد.
چند داده آماری
اعداد بهتر از کلمات سخن می گویند. به همین دلیل آمارهای جالبی را برای شما گردآوری کرده ایم که پس از آن می توانید تأثیر آموزش بر اقتصاد کشورها را ارزیابی کنید:
1- در کشورهایی مثل آمریکا و کره جنوبی تقاضا برای دستیابی به تحصیلات، در حال رشد فزاینده است. این امر باعث افزایش میزان بودجه خصوصی برای سیستم آموزشی می شود. در چنین کشورهایی، سهم هزینه های آموزش بیش از 2 درصد تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص می دهد.
2- در ایالات متحده، دانش، آموزش، تولید و نرم افزار، 45 درصد از کل کالاها و خدمات تولید شده در این کشور را تشکیل می دهند. این مهم نشان دهنده سطح بالاتر توسعه اقتصادی در کشورهایی چون ایالات متحده است.
3- آیا می خواهید دستمزد بیشتری دریافت کنید؟ پس سعی کنید بهتر یاد بگیرید! از این گذشته، جمعیت بزرگسال دارای تحصیلات تکمیلی در کشورهای OECD [2] بیست درصد بیشتر از جمعیت دارای تحصیلات متوسطه درآمد دارند. در عوض، جمعیت دارای تحصیلات ابتدایی 10 درصد کمتر درآمد دارند.
4- آمار تامین مالی موسسات آموزشی، جالب و درخور توجه است. در کشورهای توسعه یافته به لحاظ اقتصادی، دولت تقریباً همواره هزینه های آموزش را پوشش می دهد. اما در مورد آموزش عالی استثناهایی وجود دارد. به عنوان مثال در ایالات متحده، ژاپن و استرالیا، ایالت ها تنها نیمی از هزینه شهریه را پرداخت می کنند و بخش خصوصی مابقی بودجه را در قالب کمک های مالی و کمک هزینه تحصیلی تأمین می کنند.
5- یک عامل جالب وجود دارد که باعث افزایش تولید ناخالص داخلی دولت می شود و آن، مدت زمان تحصیل است. سازمان همکاری و توسعه اقتصادی دریافته است که اگر هر دانشجو یک سال بیشتر درس بخواند، به رشد تولید ناخالص داخلی سرانه 3 تا 6 درصد کمک می نماید.
چرا کیفیت آموزش مهم است؟
امروزه نادیده گرفتن این واقعیت بزرگ که آموزش از اهمیت بالایی برخوردار است، بسیار دشوار است. همه دولت ها نقش بسزایی در آموزش شهروندان خود ایفا می کنند و «تامین آموزش برای همه» یکی از اهداف اصلی توسعه کشورها است. دلایل زیادی وجود دارد که چرا جوامع به شدت از آموزش حمایت می کنند. برخی از آن ها صرفا ماهیت اقتصادی دارند. رقابت تجاری کشورها، بدون وجود شهروندان تحصیلکرده ناممکن است. برخی دیگر با جذب مردم برای مشارکت در زندگی سیاسی، به بهبود عدالت اجتماعی و به طور کلی تر، به توسعه جامعه مرتبط هستند. تحقیقات کلاسیک در این باره حاکی از آن است که رابطه مستقیمی بین تعداد سال های تحصیل و مزایای اقتصادی وجود دارد. مطالعات نشان می دهند که طول مدت تحصیل بر رشد اقتصادی تأثیر مثبت دارد.
آموزش همچنین هم به عنوان سرمایه گذاری در سرمایه انسانی و هم به عنوان عاملی در تحقیق و توسعه و گسترش فناوری، نقش دارد. امروزه دنیای کار خواسته های به مراتب سخت گیرانه تری را مطرح می کند. در چنین شرایطی، جوانان باید تمام مهارت های لازم را کسب نمایند. همه کودکان و جوانان باید مهارت های لازم برای تبدیل شدن به شهروند و نیروی کار مولد، موفق و فعال را بیاموزند. برای انجام این کار، معلمان باید در همه سطوح در بهبود یادگیری فراگیران مؤثرتر عمل کنند. سیاستگذاران نیز باید فناوری های آموزشی، کیفیت مدیریت مدارس و سیستم ها را بهبود بخشند. تنها در این صورت است که دانش آموزان در هر سنی- از پیش دبستانی گرفته تا بزرگسالان – میتوانند موفق تر عمل کنند.
چگونه آموزش بر توسعه اجتماعی تأثیر می گذارد؟
هر چه سطح تحصیلات در یک کشور بالاتر باشد، اقتصاد آن بهتر توسعه می یابد، نرخ بیکاری کمتر و امید به زندگی نیز بالاتر خواهد بود. این مهم اکنون یک اصل بدیهی است. همچنین تأثیر مثبت آموزش در سایر حوزه های جامعه، به عنوان مثال بر کیفیت مدیریت دولتی، آشکار می گردد. ما سه نکته اصلی را در اینجا برجسته کرده ایم:
1- سیستم آموزشی نگرش افراد نسبت به قانون را به عنوان یک ارزش کلیدی پرورش می دهد.
مدرسه باید مفهوم حاکمیت قانون را از دوران کودکی به کودکان القا نماید تا در آنان درونی و نهادینه شود. سیاست یکپارچگی تحصیلی، امری است که باید برای فراگیران در اولویت باشد. مربیان دبیرستان ها و دانشگاه ها باید با هرگونه تقلب و سرقت علمی به شدت برخورد کنند. این مهم سبب می شود تا جوانان هنجارها و قوانین را به عنوان یک استاندارد رفتاری ضروری و اجتناب ناپذیر درک نمایند.
2- توانایی برقراری ارتباط موثر و مذاکره
رشد اقتصادی دولت به هوش اجتماعی، یعنی توانایی مردم برای برقراری ارتباط موفق و مؤثر بستگی دارد. در این راستا، دولت باید نظام آموزشی و کار آموزشی را به سمت پیشرفت دانش آموزان در مهارت های ارتباطی، کار گروهی و تیم سازی سوق دهد.
3- داشتن چشم انداز برنامه ریزی شده بلند مدت
این مهارت برای ایجاد و حفظ تاب آوری سازمان ها و نهادها ضروری است. برای توسعه چنین مهارتی، بهترین سیستم های آموزشی، قوانین دقیقی را برای فراگیران ارائه می نمایند. با حرکت در سطوح مختلف آموزشی، پیچیدگی کارها و مدت زمان تکمیل آن ها افزایش می یابد. از این رو فراگیران باید برای دوره کاری خود برنامه ریزی کنند که این مهم به آن ها این امکان را می دهد تا وظایف خود را به موقع و با کیفیت انجام دهند. همچنین نظام آموزشی باید الگوهای رفتاری و تعاملی مناسبی را به عنوان مبنایی برای شکل گیری نهادهای اجتماعی درخور توجه و شایسته ایجاد نماید.
آموزش به مثابه یک سرمایه گذاری
سرمایه گذاری در حوزه آموزش و پرورش به دلیل اثرات مثبت آن، بسیار مقبول است و کشورهایی که به این مساله اهمیت می دهند از نظر تولید ناخالص داخلی، پیشتاز هستند. به عبارت دیگر، سرمایه گذاری در حوزه آموزش هم برای کشور و هم برای فرد نتیجه بخش است. بر اساس نظریه «سرمایه انسانی»، دانش، مهارت، شایستگی و سایر توانایی های انسانی، سرمایه به شمار می آیند. از این رو تامین هزینه تحصیل و آموزش نیروی کار در راستای این سرمایه گذاری است. به بیان ساده – فقط نیروی کار حاذق و ماهر می تواند با تجهیزات پیچیده تر کار کند. طرفداران این نظریه می پندارند که کار یک نیروی تحصیلکرده به مراتب مولدتر است.
به باور اقتصاددانان برجسته، تقریبا یک سوم رشد تولید ناخالص داخلی در کشورهای توسعه یافته اکنون از طریق سرمایه گذاری در آموزش تامین می شود. برای بازگشت سرمایه در آموزش، صبر و پشتکار لازم است. در حقیقت تنها نسل آینده از مزایای وجود معلمان با مهارت، استفاده موثر از فناوری، مدیریت بهتر سیستم های آموزشی و وجود فراگیران با انگیزه و آماده، به طور کامل آگاه خواهند بود. در کشورهایی که توسعه و رفاه در آن ها شتاب گرفته است، نسبت به این مهم گرایش جدی وجود دارد و در راستای سرمایه گذاری در حوزه آموزش، بودجه مناسب تخصیص داده می شود.
پانویس ها
[1]– www.studybay.com The Role of Education in Economic Development
سازمان توسعه و همکاری اقتصادی