فصلنامه پیشرو

زنان و توسعه

زنان، چه به صورت زیرکانه و چه پر سر و صدا، همیشه در سرنوشت جهان قدرت فوق العاده ای داشته اند.

النور روزولت

سیاستمدار آمریکایی

زنان و توسعه

نگاهی به نقش آفرینی زنان در دستیابی به توسعه

دکتر سهراب دل انگیزان

سهراب دل انگیزان

نویسنده

دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه رازی

اگر می پسندید به اشتراک بگذارید.

اصولا زنان نقش بزرگی را در جامعه انسانی بر عهده دارند. اینکه نصف جمعیت جهان را زنان تشکیل می دهند و بیش از نصف تقاضای کالاهای مصرفی مربوط به آنان است، خود به تنهایی موضوع مهمی است و باید در جای دیگری بررسی شود. با این حال زنان عمیقا و اصالتا در برخی از وظایف و نقش ها بهتر از مردان هستند. همه ما نقش معلمین زن را در دوران ابتدایی و مخصوصا در سال های نخست این دوره مهم می دانیم و حتی تجربه خاطره انگیز داریم. به همین سیاق پزشکان و پرستاران زنی که کودکان با آن ها رابطه بهتر و عمیق تری دارند. در این بین نباید نویسندگان، هنرپیشگان و هنرمندانی که روح و احساسات عمیق انسانی را به جامعه هدیه می دهند، یا از معماران و مهندسان که روح پروژه های عمرانی را لطیف تر از برگ گل طراحی می کنند و یا کارمندان زنی که محیط ادارات را برای مراجعین، انسانی و محترمانه جلوه می دهند. نادیده گرفت.

با این وجود توسعه را در یک جامعه باید بر اساس توانمندی و حضور مؤثر زنان در جامعه تعریف کرد. حضور پررنگ تر زنان در یک جامعه نشان دهنده پذیرندگی بالای آن جامعه نسبت به حقوق زنان به عنوان انسان هایی آزاد، مستقل و مؤثر در جامعه است. به بیانی دیگر جوامعی در توسعه پیشتر و پیشروتر هستند که زنانی تحصیلکرده تر، فعال تر، با نرخ اشتغال بالاتر و حاضر در همه مشاغل مدیریتی و تخصصی بالاتری داشته باشند. لذا نسبت توسعه و رشد مرتبه زنان نسبتی همسو و به شدت هم افزاست. یعنی توسعه بیشتر، مرتبه بیشتری برای زنان به ارمغان می آورد و زنان دارای مرتبه، اثر مستقیم و شتاب دهنده بر توسعه می گذارند.

 

زنان علیه فقر

از مهمترین حوزه هایی که توسعه در کشورهای در حال توسعه سعی در زدودن آن دارد، چهره کریه فقر است. جایگاه زنان در این حوزه هم بسیار مهم و قابل توجه است. برنامه های توسعه زنان شامل تحصیلات بالاتر، مهارت های زیست اقتصادی و اجتماعی بهتر و موفق تر، استقلال مالی و تحرک و تعامل آن ها برای جذب در کارآفرینی و اقتصادهای محلی و کسب و کارهای کوچک محلی، یکی از مهمترین بخش های برنامه های فقر زدایی است که در راستای توسعه تعریف شده و با توسعه زنان شروع می گردد. همان طور که پیش از این گفته شد پذیرش مهارت، تخصص و مدیریت زنان در امور اقتصادی، اجتماعی و سیاسی یک جامعه، نشان دهنده ظرفیت یافتگی بالاتر زنان آن جامعه است و همین مسأله عاملی است که زنان کنشگر با ایجاد انگیزه به عنوان الگوهای موفق در مدیریت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و کسب وکار، زمینه جذب زنان بیشتری در دانشگاه ها، مهارت آموزی، ورود به رقابت های مشروع و در مسیر توسعه امور اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را فراهم آورند.

 

زنان کارآفرین در خدمت توسعه

حوزه کارآفرینی زنان نیز یکی از بخش های اثرگذار و شاخصی است که هرگاه در جامعه ای در سطوح مختلف ظاهر گردد، نشان دهنده رسیدن آن جامعه به سطوح مشخصی از توسعه خواهد بود. امروزه زنان کارآفرین در جوامع پیشرفته جهان قابلیت ها و توانمندی هایی بسیار بالا از خود نشان داده اند و برندهایی بسیار ارزشمند و قابل اعتماد را در عرصه های مختلف به جهان معرفی کرده اند. در عرصه های کارآفرینی اجتماعی نیز بسیاری از فعالیت های دوستدار محیط زیست و فقر زدایی و یا نوع دوستانه برای جوامع فقیر از طرف زنان بزرگ آغاز و پیگیری شده است. در داخل کشور نیز وجود زنانی چون هایده شیرزادی “مادر زمین” و نقش اساسی ایشان در حوزه معرفی و توسعه صنعت بازیافت در ایران، جایگاه والایی در نقش آفرینی زنان در امور اقتصادی و اجتماعی ایران و جهان تعریف و ایجاد کرده است. به همین سیاق همه زنان توانمند عضو انجمن و کانون زنان کارآفرین کشور که نشان داده اند در همه عرصه ها از قابلیت و توانمندی همپا و در مواردی بیشتر از مردان، برخوردارند.

در میدان های ورزشی نیز تیم های ورزشی زنان هر روز جامعه ایرانی را با شگفتی های جدیدی مواجه می سازند. از فوتبال سالنی گرفته تا والیبال، از وزنه برداری تا دو و میدانی، از ورزش های رزمی تا شطرنج، این رقابت های زنان ایرانی است که هر روز در میدان های جهانی از شایستگی و تقاضای پذیرش و پذیرندگی آنان در حوزه های متجدد و پیشرفته امروزی را نشان می دهد. در ایران از دهه هفتاد خورشیدی به این سو، جمعیت زنان در پذیرش و تحصیلات دانشگاهی از مردان پیشی گرفته است و در دهه هشتاد و نود این سهم به بالاتر از شصت درصد کل دانشجویان دانشگاه ها رسیده است.

در 5 سال اخیر نیز دوره های تحصیلات تکمیلی و مخصوصا دوره های دکتری دانشگاه ها به نحوه چشم گیری بوسیله زنان پوشش داده شده که لیاقت و توانمندی زنان را در عرصه های علمی به نمایش می گذارد. این روند می تواند نشان دهنده یک جامعه آماده تحول باشد. این افزایش و گسترش توانمندی زنان ایرانی در همه زمینه ها، البته که باید با قوانین و مقررات تسهیل کننده و حمایت کننده بیشتر بوسیله دولت و حاکمیت همراه باشد. در این مسیر البته که نیاز به استمرار و گفتگوهای بسیار و بزرگی است و نباید از آن ها روبرگرداند. مسیر توسعه مسیری پر چالش و ناهموار است که با صبوری و گفتگو قابل هموار سازی است.

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *