نیک و بد هوش مصنوعی

در بحبوحه‌ هیاهوی رسانه ‌ای پیرامون هوش مصنوعی، ربات‌ها، خودروهای خودران و دیگر فناوری ‌ها، ممکن است تصور کنیم که هوش مصنوعی[1] پدیده ‌ای دوردست و آینده ‌نگر است اما واقعیت آن است که هوش مصنوعی پیشاپیش در زندگی روزمره ما نفوذ کرده و در بسیاری از فعالیت ‌های عادی روزانه، حتی بدون آن‌که متوجه شویم، نقش ایفا می‌ کند. از چک کردن تلفن همراه گرفته تا تماشای سریال ‌های پیشنهادی نتفلیکس^[2]، هوش مصنوعی بی ‌صدا در حال شکل‌ دادن به تجربه‌ های ماست. اما هوش مصنوعی دقیقا چیست و چگونه آینده بشر را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد؟ این نوشتار به بررسی اجمالی مزایا و معایب هوش مصنوعی می‌ پردازد و نشان می ‌دهد چگونه این فناوری به جزء جدایی‌ ناپذیر زندگی ما تبدیل شده است.

هوش مصنوعی چیست؟

پیش از پرداختن به مزایا و معایب هوش مصنوعی، باید درک دقیقی از چیستی آن داشته باشیم. به ‌طور خلاصه، هوش مصنوعی به برنامه ‌ای کامپیوتری اطلاق می ‌شود که توانایی «یادگیری» و «تفکر مستقل» را داراست. این فناوری تقلیدی از هوش انسانی است (از همین رو “مصنوعی” خوانده می‌ شود) که به ماشین‌ ها توان انجام کارهایی را می‌ دهد که در گذشته فقط از انسان برمی‌ آمد. هوش مصنوعی به ماشین ‌ها امکان یادگیری از تجربه، سازگاری با اطلاعات جدید و انجام وظایفی را می ‌دهد که عموما نیازمند هوش انسانی ‌اند. بسیاری از کاربردهای مدرن هوش مصنوعی مانند خودروهای خودران، دستیارهای هوشمند خانگی و ابزارهای ترجمه زبان – به فناوری ‌هایی چون «یادگیری عمیق» و «پردازش زبان طبیعی» متکی‌ اند. این ابزارها با تحلیل حجم عظیمی از داده‌ ها، الگوها را تشخیص داده و وظایف خاصی را به‌ خوبی انجام می‌ دهند.

مزایا و معایب هوش مصنوعی

هوش مصنوعی مزایای بی‌ شماری مانند کاهش خطاهای انسانی، قابلیت‌ های صرفه‌جویی در زمان، کمک دیجیتال و تصمیم‌ گیری ‌های بی ‌طرفانه را ارائه می ‌دهد. با این حال، معایب آن شامل هوش هیجانی، تشویق تنبلی انسان^[3] و جابجایی شغلی است. یک برنامه هوش مصنوعی قادر به یادگیری و تفکر است. اگر هر چیزی شامل برنامه ‌ای باشد که وظیفه‌ ای را انجام می ‌دهد که معمولا فرض می‌ کنیم یک انسان آن را انجام می ‌دهد، می‌ توان آن را هوش مصنوعی در نظر گرفت. اگرچه هوش مصنوعی مزایای زیادی دارد، اما معایبی نیز دارد. در اینجا به چند مورد از آن ها اشاره می‌کنیم:

مزایای برتر هوش مصنوعی

1- کاهش خطای انسانی

یکی از مهم ‌ترین مزایای هوش مصنوعی، کاهش قابل توجه خطا و افزایش دقت در عملکرد است. تصمیم‌گیری در هوش مصنوعی بر اساس داده‌ های قبلی و الگوریتم ‌های خاص انجام می‌شود و اگر به درستی برنامه ‌ریزی شود، درصد خطا به نزدیکی صفر می‌ رسد.

2- ارتقای تصمیم ‌گیری

هوش مصنوعی با تجزیه و تحلیل داده‌ های بزرگ، الگوها و روندهایی را شناسایی می ‌کند که معمولا از دید انسان پنهان می ‌مانند. این توانایی به بهبود تصمیم‌ گیری سریع و دقیق در کسب ‌و کارها و سازمان ‌ها کمک می‌ کند.

3- حذف خطرات انسانی

ماشین‌ ها می ‌توانند در موقعیت‌ های خطرناک – مانند خنثی‌ سازی بمب، اکتشاف فضا یا اعماق اقیانوس – جایگزین انسان شوند. بدن فلزی و مقاوم آن ‌ها در برابر شرایط نامساعد، ایمنی بالاتری را فراهم می‌ کند.

4- دسترسی ۲۴ ساعته

برخلاف انسان که نیازمند استراحت و تفریح است، هوش مصنوعی می ‌تواند به صورت شبانه‌ روزی و بدون خستگی کار کند.

5- دستیار دیجیتال

شرکت ‌های پیشرو از دستیارهای دیجیتال بهره می‌ برند تا نیاز به نیروی انسانی کاهش یابد. این دستیارها، در بسیاری از وب‌ سایت‌ ها پاسخ ‌گوی کاربران هستند و جستجوی محاوره ‌ای را امکان ‌پذیر می‌ کنند.

6- اختراعات نوین

هوش مصنوعی در نوآوری علمی نقش پررنگی دارد. به عنوان مثال، در پزشکی با کمک الگوریتم ‌های هوشمند می ‌توان سرطان پستان را در مراحل اولیه تشخیص داد.

7- تصمیمات بی‌طرفانه^[4]

برخلاف انسان که تحت‌تأثیر احساسات است، هوش مصنوعی کاملا منطقی عمل می‌ کند و تصمیماتی عاری از تعصب می‌ گیرد.

8- خودکارسازی^[5]

هوش مصنوعی با خودکارسازی امور تکراری (مانند چک‌کردن اسناد یا ارسال ایمیل) بهره‌ وری انسان را افزایش می ‌دهد.

9- کاربردهای روزمره

برنامه‌ های متنوعی از جمله گوگل مپ، الکسا^[6]، سیری^[7]، کورتانا در ویندوز^[8]و پیش ‌بینی وضعیت هوا و… همگی از هوش مصنوعی بهره می ‌برند.

10- ایمنی در موقعیت ‌های پرخطر

در عملیات نجات، معدن ‌کاری، سفرهای فضایی یا پاکسازی مواد منفجره، هوش مصنوعی به‌ جای انسان وارد عمل می‌ شود.

11- کاربردهای پزشکی

در تشخیص، درمان، کشف دارو و اجرای کارآزمایی ‌های بالینی، هوش مصنوعی توانسته انقلابی در پزشکی ایجاد کند.

12- افزایش بهره ‌وری

هوش مصنوعی با بهینه‌ سازی فرآیندها، زمان و منابع را کاهش داده و منجر به افزایش سرعت و کیفیت می ‌شود.

13- ایمنی پیشرفته و تشخیص کلاهبرداری^[9]

هوش مصنوعی می ‌تواند رفتارهای مشکوک در تراکنش ‌ها را تشخیص داده و مانع از کلاهبرداری شود.

14- بهبود روند کاری انسان

با تجزیه و تحلیل روندهای کاری، هوش مصنوعی نقاط ضعف را شناسایی کرده و راهکارهایی برای بهینه‌ سازی ارائه می ‌دهد.

15- ارتقای تجربه مشتری

از طریق تحلیل رفتار خرید، سابقه جستجو و اطلاعات جمعیت ‌شناختی، هوش مصنوعی پیشنهادهایی شخصی‌ سازی ‌شده ارائه می ‌دهد.

16- نظارت هوشمندانه ‌تر

سیستم ‌های نظارتی مبتنی بر هوش مصنوعی می‌ توانند تهدیدهای امنیتی را به ‌موقع شناسایی و واکنش سریع نشان دهند.

17- کاهش سوگیری و افزایش عدالت^[10]

هوش مصنوعی می‌ تواند الگوهای تبعیض را شناسایی کرده و در جهت رفع آن ‌ها گام بردارد.

18- صرفه ‌جویی اقتصادی^[11]

با خودکارسازی کارهای تکراری، هزینه‌ های مربوط به نیروی انسانی کاهش می‌ یابد.

19- افزایش بهره‌ وری نیروی کار

با انجام وظایف وقت ‌گیر بوسیله هوش مصنوعی، کارکنان می‌ توانند روی فعالیت ‌های خلاقانه‌ تر تمرکز کنند.

20- شخصی ‌سازی تجربه کاربر

بر اساس رفتار کاربران، هوش مصنوعی می‌ تواند رابط کاربری، محتوا و تبلیغات را شخصی‌ سازی کند.

21- تصمیم‌ گیری بهتر

تحلیل سریع و دقیق داده ‌ها به تصمیم ‌گیری بهینه و کم‌ خطاتر کمک می‌ کند.

22- تحلیل پیشرفته داده‌ ها

هوش مصنوعی می‌ تواند حجم زیادی از داده ‌ها را سریع‌ تر از روش‌ های سنتی تحلیل کند.

23- حل مسائل پیچیده

هوش مصنوعی با شناسایی الگوهای پیچیده، در حل مسائل دشوار در حوزه ‌های مختلف کمک‌کار است.

معایب هوش مصنوعی

1- فقدان خلاقیت واقعی

هوش مصنوعی فقط می ‌تواند از داده ‌های پیشین استفاده کرده و خلاقیتی تقلیدی داشته باشد؛ اما از خلاقیت ذاتی انسانی بی ‌بهره است.

2- فقدان هوش هیجانی

هوش مصنوعی نمی‌ تواند احساسات انسانی را به ‌طور واقعی درک یا مدیریت کند، که این امر نقش آن را در حوزه‌ هایی چون مشاوره یا منابع انسانی محدود می‌ سازد.

3- افزایش تنبلی انسان

واگذاری بیش از حد امور به هوش مصنوعی ممکن است منجر به کاهش انگیزه یادگیری و مهارت‌ ورزی شود.

4- نگرانی ‌های مربوط به حریم خصوصی را افزایش می‌ دهد

برای عملکرد مؤثر، هوش مصنوعی نیاز به داده ‌های زیاد دارد که این موضوع می‌ تواند حریم خصوصی افراد را تهدید کند.

5- جایگزینی شغلی

با رشد اتوماسیون، مشاغل تکراری در معرض حذف هستند و نیاز به بازآموزی نیروی کار وجود دارد.

6- وابستگی بیش از حد به فناوری

اتکای زیاد به هوش مصنوعی ممکن است باعث تضعیف مهارت‌ های انسانی و کاهش استقلال در تصمیم‌ گیری شود.

7- نگرانی ‌های مربوط به توسعه الگوریتم‌ ها

توسعه سریع الگوریتم‌ ها ممکن است از نظارت ‌های اخلاقی و قانونی جلوتر باشد.

8- آثار زیست ‌محیطی

مدل ‌های بزرگ هوش مصنوعی انرژی زیادی مصرف می‌ کنند و موجب افزایش گازهای گلخانه‌ ای می‌ شوند.

9- فقدان درک عمومی و شهود

هوش مصنوعی از منطق پیروی می ‌کند، اما فاقد درک زمینه‌ ای و قضاوت شهودی است که انسان‌ ها دارند.

10- فقدان شفافیت و قابلیت تفسیر

بسیاری از مدل ‌های هوش مصنوعی به‌ صورت «جعبه سیاه» عمل می ‌کنند و تصمیماتشان برای انسان قابل درک نیست.

11- فقدان هوش و انعطاف انسانی

هوش مصنوعی فقط بر اساس داده‌ های قبلی عمل می ‌کند و توانایی سازگاری با شرایط جدید را ندارد.

نتیجه‌گیری

اکنون که با مزایا و معایب هوش مصنوعی آشنا شدید، روشن است که این فناوری ظرفیت بالایی برای ساختن جهانی بهتر دارد. اما توسعه و استفاده از آن باید تحت کنترل انسانی باقی بماند. با وجود بحث‌ های جاری درباره جنبه ‌های مثبت و منفی هوش مصنوعی، تاثیر آن بر صنایع جهانی انکارناپذیر است. آموزش مهارت ‌های مرتبط و آشنایی با سواد هوش مصنوعی، ضرورتی اجتناب ‌ناپذیر برای حضور در بازار کار آینده خواهد بود.

پانویس ها

[1]– متن حاضر ترجمه و تلخیصی است از:

Advantages and Disadvantages of AI   www.simplilearn.com 

[2] -Netflix

[3]-Human laziness

[4]– Unbiased Decisions

[5]– Automation

[6]– Alexa

[7]– Siri

[8]– Cortana on Windows

[9]– Fraud

[10]– Bias and Fairness

[11]– Cost Savings